Xhelozia është një emocion i ndërlikuar që përfshin ndjenjat duke filluar nga dyshimi, te inati, tek frika deri në poshtërim. Ai godet njerëz të të gjitha moshave, gjinive dhe orientimeve seksuale dhe zakonisht ngjallet kur një person percepton një kërcënim për një marrëdhënie të vlefshme nga një palë e tretë. Kërcënimi mund të jetë i vërtetë ose i imagjinuar. Xhelozia është një ndjenjë shpesh e madhe e pasigurisë për një humbje ose pabarazi të mundshme në maredheniet ndernjerezore. Shumica e njerëzve përjetojnë xhelozi herë pas here, por xhelozia e skajshme apo e tepruar mund të ndërhyjë shumë në jetën e përditshme. Njerëzit që zbulojnë se xhelozia ndërhyn në jetën e tyre, mund të mendojnë të flasin me një psikolog për të kuptuar më mirë se çfarë po shkakton këtë emocion.

Pse xhelozojme?

Xhelozia shpesh mendohet në kontekstin e marrëdhënieve romantike: një i dashur që e ndalon të dashurën e tij të flasë me burra të tjerë, për shembull, ose një person që nuk mund të qëndrojë për të parë fotot e saj të vjetra me një partner të ri në Facebook. Por ndjenja mund të ndodhë në pothuajse çdo lloj marrëdhënie njerëzore – nga motrat dhe vllezerit që konkurrojnë për vëmendjen e prindërve ndaj bashkëpunëtorëve që përpiqen të bëjnë përshtypje një shef të respektuar. Megjithëse xhelozia është një përvojë e dhimbshme emocionale, psikologët evolucionar e konsiderojnë atë jo si një emocion për tu shtypur, por si një për tu dëgjuar si një sinjal ose një thirrje zgjimi që një marrëdhënie e vlefshme është në rrezik dhe se duhet të merren hapa për të rigjetur dashuria e një shoku ose shoku. Si rezultat, xhelozia shihet si një emocion i domosdoshëm, sepse ruan lidhjet shoqërore dhe i motivon njerëzit të përfshihen në sjellje që mbajnë marrëdhënie të rëndësishme.

Shkaqet e xhelozisë
Njerëzit mund të bëhen xhelozë për një sërë arsyesh. Shpesh, ndjenjat xheloze burojnë nga çështjet e komunikimit, vetëvlerësimi i ulët, vetmia, ose, në marrëdhënie, kufijtë e ndryshëm ndërnjerëzorë. Disa shkaqe të tjera të zakonshme të xhelozisë përfshijnë:
Rivaliteti i vëllezërve/motrave: Vëllezërit mund të ndiejnë xhelozi dhe zili kur një motër tjetër konsiderohet se merr më shumë dashuri, vëmendje ose burime nga prindërit ose kujdestarët sesa vetë.
Pasiguria: Nëse një person në një lidhje romantike ose platonike vlerëson marrëdhënien por ndihet i paqëndrueshëm brenda tij, ata mund të fillojnë të ndjehen xheloz. Në vendin e punës, njerëzit që mendojnë se pozicioni i tyre është në rrezik mund të ndjehen gjithashtu xhelozë për shkak të pasigurisë.
Konkurrenca: Konkurrenca e ashpër midis miqve, motrave ose bashkëpunëtorëve mund të rezultojë në ndjenjën e xhelozisë nëse rreziqet që vijnë nga humbja janë të larta.
Perfeksionizmi: Njerëzit me cilësi perfeksioniste mund ta shohin veten duke u bërë xheloz nëse shpesh e krahasojnë veten me të tjerët. Ndërsa këto krahasime gjithashtu mund të shkaktojnë zili, xhelozia gjithashtu mund të lindë kur personi me perfeksionizëm frikësohet se suksesi i një personi tjetër do të ndikojë negativisht në suksesin e tyre.
Cështjet e besimit: Vështirësia për t’u besuar të tjerëve në marrëdhënie mund t’i bëjë njerëzit më të predispozuar të ndjehen xheloz kur miku ose partneri i tyre kalon kohë me njerëz të tjerë ose vetë.

Xhelozia, Zilia, kompensimi: ndjenja të ngjashme por te ndryshme
Xhelozia dhe zilia janë ndjenja të ngjashme, por ato nuk janë njësoj. Xhelozia gjithnjë përfshin një palë të tretë që shihet si një rival për afeksionin ose vëmendjen. Zilia ndodh midis vetëm dy personave dhe përmblidhet më së miri si: “Unë dua atë që keni ju”. Për shembull, dikush mund të ndjehet zili ndaj pasurisë, statusit ose pamjes së tjetrit.
Kompensimi është një tjetër ndjenjë që lidhet lirshëm me xhelozinë romantike ose seksuale. Kompensimi ndodh kur, në vend që të ndjehen të shqetësuar që partneri është i përfshirë emocionalisht ose seksualisht me dikë tjetër, individi ndihet i lumtur për ta. Pjesëmarrja diskutohet më shpesh në kontekstin e marrëdhënieve poliamore dhe marrëdhënieve të tjera jo-monogamike me konsensualitet.

Si te menaxhoni me mire xhelozine?

Megjithëse ne nje mase te caktuar mund të jetë e vlefshme, xhelozia gjithashtu ka potencialin për të nxitur sjellje dëmtuese. Ai mund ta detyrojë dikë të vëzhgojë në mënyrë obsesive komunikimin, marrëdhëniet dhe vendndodhjen e tjetrit, përpjekje për të ulur vetëbesimin e tyre, ose edhe të sillen me dhunë.
– Edhe pse mund të ndjehet tabu, thjesht pranimi i pranisë së xhelozisë tek vetja juaj mund të ndihmojë që të zhvendoset në të ardhmen dhe të forcojë një marrëdhënie në të tashmen.
-Eksplorimi i emocioneve tuaja që mbështesin xhelozinë mund t’ju frymëzojnë per vetë-reflektim që mund të ndihmojë në zhvillimin e aftësive të brendshme të përballimit.
-Të jesh i sinqertë me palën tjetër në lidhje me ndjenjat xheloze mund të nxisë biseda prodhuese për atë që marrëdhënia mund të mungojë dhe si ta rregullosh lidhjen.
-Jini të sinqertë në lidhje me ndjenjat tuaja dhe punoni për të adresuar drejtpërdrejt çdo çështje themelore (siç është pabarazia brenda marrëdhënies ose ndjenjat personale të pamjaftueshmërisë). Mund të ndihmojë që partneri xheloz apo ziliqar të ndjekë mënyra konkrete të tilla si një ndryshim në karrierë ose një rutinë e re stërvitje për të rritur vetë-efikasitetin dhe vetëvlerësimin.