Çfarë është empatia? Nga Eduart Tafa, psikolog

Ndjeshmëria është aftësia për të kuptuar emocionalisht se çfarë ndiejnë njerëzit e tjerë, të shohin gjërat nga këndvështrimi i tyre dhe të imagjinojnë veten në vendin e tyre. Në thelb, është të vendosësh veten në pozicionin e dikujt tjetër dhe të ndjesh atë që ata duhet të ndiejnë. Kur shihni një person tjetër që vuan, ju mund të jeni në gjendje të parashikoni menjëherë veten tuaj në vendin e personit tjetër dhe të ndjeni simpati për ato që po kalojnë. Ndërsa njerëzit në përgjithësi janë mjaft të mirë-përshtatur me ndjenjat dhe emocionet e tyre, futja në kokën e dikujt tjetër mund të jetë pak më e vështirë. Aftësia për të ndjerë ndjeshmëri i lejon njerëzit të “ecin një milje në këpucët e tjetrit”, për të thënë kështu. Kjo i lejon njerëzit të kuptojnë emocionet që të tjerët janë duke ndjerë. Për shumë njerëz, të shohësh një person tjetër me dhimbje dhe të përgjigjesh me indiferencë apo edhe armiqësi të plotë duket krejtësisht e pakuptueshme. Por fakti që disa njerëz reagojnë në mënyrë të tillë tregon qartë se ndjeshmëria nuk është domosdoshmërisht një përgjigje universale ndaj vuajtjeve të të tjerëve.

Shenjat e ndjeshmërisë
Ka disa shenja që tregojnë se ju prireni të jeni një person empatik:
-Ju jeni të mirë në të vërtetë duke dëgjuar atë që të tjerët kanë për të thënë.
-Njerëzit shpesh ju tregojnë për problemet e tyre.
-Ju jeni i zoti të kuptoni se si ndihen njerëzit e tjerë.
-Ju shpesh mendoni se si ndihen njerëzit e tjerë.
-Njerëz të tjerë vijnë tek ju për këshilla.
-Ju shpesh ndiheni të mbingarkuar nga ngjarje tragjike.
-Ju përpiqeni të ndihmoni të tjerët që vuajnë.
-Ju jeni i zoti të tregoni kur njerëzit nuk janë të sinqertë.
-Ndonjëherë ndiheni të kulluar ose të mbingarkuar në situata shoqërore.
-Ju interesoni shumë për njerëzit e tjerë.
-E keni të vështirë të vendosni kufij në marrëdhëniet tuaja me njerëzit e tjerë.
Pasja e një ndjeshmërie të madhe ju bën të shqetësoheni për mirëqenien dhe lumturinë e të tjerëve. Do të thotë gjithashtu, megjithatë, që nganjëherë mund të mbingarkoheni, digjeni, apo edhe mbivlerësoheni nga të menduarit gjithmonë për emocionet e njerëzve të tjerë. Ndërsa ndjeshmëria mund të dështojë ndonjëherë, shumica e njerëzve janë në gjendje të ndiejnë ndjeshmëri me të tjerët në një larmi situatash. Kjo aftësi për të parë gjërat nga perspektiva e një personi tjetër dhe për të simpatizuar me emocionet e tjetrit luan një rol të rëndësishëm në jetën tone shoqërore. Ndjeshmëria na lejon të kuptojmë të tjerët dhe, shpesh, na detyron të ndërmarrim veprime për të lehtësuar vuajtjet e një personi tjetër.
Llojet
Ekzistojnë lloje të ndryshme të ndjeshmërisë që një person mund të përjetojë:
-Ndjeshmëria afektive: përfshin aftësinë për të kuptuar emocionet e një personi tjetër dhe për t’iu përgjigjur në mënyrë të përshtatshme. Një kuptim i tillë emocional mund të çojë që dikush të ndiejë shqetësim për mirëqenien e një personi tjetër, ose mund të çojë në ndjenja shqetësimi personal.
-Ndjeshmëria somatike: përfshin të paturit e një lloj reagimi fizik në përgjigje të asaj që dikush tjetër po përjeton. Njerëzit ndonjëherë fizikisht përjetojnë atë që ndjen një person tjetër. Kur shihni dikë tjetër që ndihet në siklet, për shembull, mund të filloni të skuqeni apo te qani sebashku me te.
-Ndjeshmëria njohëse: përfshin të qenit në gjendje të kuptoni gjendjen mendore të një personi tjetër dhe atë që ata mund të mendojnë në përgjigje të situatës. Kjo ka të bëjë me atë që psikologët i referohen si teori e mendjes, ose duke menduar për atë që njerëzit e tjerë po mendojnë.
Ndërsa simpatia dhe dhembshuria janë të lidhura me ndjeshmërinë, ka dallime të rëndësishme. Dhembshuria dhe simpatia shpesh mendohet se përfshijnë më shumë një lidhje pasive, ndërsa ndjeshmëria zakonisht përfshin një përpjekje shumë më aktive për të kuptuar një person tjetër.

Perfitimet positive te Empatise.
Ekzistojnë një numër përfitimesh nga të qenit në gjendje të përjetoni ndjeshmëri:
-Ndjeshmëria i lejon njerëzit të krijojnë lidhje shoqërore me të tjerët. Duke kuptuar se çfarë njerëzit po mendojnë dhe ndiejnë, njerëzit janë në gjendje të përgjigjen në mënyrë të përshtatshme në situata shoqërore. Hulumtimet kanë treguar se të kesh lidhje shoqërore është e rëndësishme si për mirëqenien fizike ashtu edhe për atë psikologjike.
-Ndjeshmëria me të tjerët ju ndihmon të mësoni të rregulloni vetë emocionet tuaja. Rregullimi emocional është i rëndësishëm në atë që ju lejon të menaxhoni atë që po ndjeni, edhe në kohë stresi të madh, pa u mbingarkuar.
-Ndjeshmëria promovon sjelljet ndihmëse. Jo vetëm që keni më shumë të ngjarë të përfshiheni në sjellje të dobishme kur ndjeni ndjeshmëri për njerëzit e tjerë, por njerëzit e tjerë gjithashtu kanë më shumë gjasa t’ju ndihmojnë kur ata përjetojnë ndjeshmëri.

Add Your Comment