Nga Lorela Garuli
Rreth moshës 3-vjeçare kur fëmijët fillojnë të kenë interes të veçantë në përdorimin e ngjyrave, pjesa më e madhe e tyre parapëlqejnë ngjyrat e ngrohta dhe të forta ndërsa mungesa totale e ngjyrave tregon një boshllëk emotiv dhe një prirje antisociale.
Që prej moshës 3/4-7/8 vjeçare, fëmijët përzgjedhin ngjyrat në vizatimet e tyre sipas emocionalitetit dhe ndjenjave të veta. Për këtë arsye, shpeshherë ato nuk përputhen me pasqyrimet dhe ngjyrat e vërteta të objekteve reale, por ngjyrosen sipas ngjyrave që fëmijës i pëlqejnë më shumë, psh. vizatohet dielli blu nëse i pëlqen bluja, retë e kuqe nëse i pëlqen e kuqja e kështu me radhë. Kur kalon kjo moshë, fëmijët njohin gjithnjë e më shumë realitetin dhe fenomenet, që do të thotë se ngjyrat në vizatimet e tyre janë ato të objekteve të vërteta, pra ka më shumë konkretësi dhe më pak imagjinatë.
Sipas dy kategorive në të cilat ndahen ngjyrat, janë:
- Të ngrohta- e kuqe, portokalli, e verdhë.
- Të ftohta- e gjelbër, blu, e kaltër, lejla.
Ngjyrat e ngrohta nxisin dhe shprehin gjallëri, energji, impulsivitet. Të ftohtat janë të orientuara nga e kundërta, nga qetësia, reflektimi, logjika, pasiviteti.
Çfarë mund të kuptohet nga përdorimi i ngjyrave të veçanta?
o E verdhë- sipërfaqësi, dinamizëm, lëvizje, liri, ekstraversion, kureshtje. Simbolika e lidhur me diellin shpreh ndjenja pozitive, të gëzueshme dhe energji. Nëse në një vizatim të familjes ku është përdorur shumë ngjyra e verdhë mungon figura atërore, mundet që në këtë rast fëmija të jetë duke u përballuar me frikën për të ardhmen dhe ndjenja melankonie.
o Blu- qetësi, ngurrim, një ftohtësi në nivel emotiv.
o E kaltër- si ngjyra e qiellit dhe detit shpreh qëndrueshmëri dhe thellësi ndjenjash, qetësi dhe varësi kundrejt lidhjeve afektive. Përfaqëson elementë të zgjuarsisë, mençurisë, besimit.
o E gjelbër- pushim, harmoni,rritje, ndjeshmëri, ekuilibër, qetësi, siguri, besim, shpresë. E gjelbra është ngjyra që më shumë përfaqëson natyrën. Nëse është një e gjelbër që anon nga e verdha shpreh më shumë gjallëri, ndërsa nëse ka nuanca afër blusë shpreh reflektivitet.
o E kuqe- më shumë se çdo ngjyrë tjetër është shprehëse e gjallërisë, lëvizjes, pasionit, emocionit, kurajos, deri agresivitetit, që sipas kontekstit mund të jetë tregues i një mungese kontrolli, dhune e shpërthime inati. E kuqja si ngjyrë e gjakut dhe zjarrit, lidhet me jetën, luftën, rrezikun, dinamizmin, e dëshirat.
o Rozë- ndjeshmëri, por në raste të caktuara mund të lidhet me një intolerancë ndaj frustracionit dhe dështimit.
o Kafe- mes të kuqes dhe të zezës, tregues i hidhërimit, seriozitetit, kujdesit e deri tek pakënaqësitë.
o Portokalli- ngjyrë e ngrohtë, shprehëse e gjallërisë, entuziasmit, optimizmit e gëzimit, krijimtarisë dhe prirjeve për socializim. Bashkon gëzimin që shpreh e verdha me dinamizmin që shpreh e kuqja.
o Lejla/Vjollcë- ngjyrë e paqëndrueshmërisë, lidhet me trishtimin, mungesën e qetësisë, një sens shpirtëror, idealizëm, mbyllje, vështirësi në të shprehurit e ndjenjave dhe emocioneve. Shpreh edhe karakteristika të krijimtarisë, pavarësisë e fantazisë.
o E zeza- lidhet me ndjesi si ankth, frikëra, ndrojtje, dhimbje, melankoni, ngurtësi, humbje, vdekje, por njëkohësisht edhe elegancë, autoritet, pushtet e fuqi. Në rast se një fëmijë përdor shpesh të zezën në ngjyrosjet e tij, mund të ketë një humor të paqëndrueshëm, ndaj të cilit duhet treguar kujdes i veçantë.
o Gri- frikë në përballimin e vështirësive, ankthi nga dështimi dhe qortimi, fleksibilitet.
Të tjera veçori që lidhen me ngjyrat
Në temat e vizatimeve të lira që zgjedhin të bëjnë, nëpërmjet ngjyrave fëmijët shprehin botën e tyre të brendshme, atë që s’e thonë dot me fjalë. Përveç vetë ngjyrave dhe simbolikës që ato mbartin, ka disa elementë të tjerë që vlen të mbahen në vëmendje kur vëzhgohen dhe kuptohen vizatimet.
o Një përdorim shumë i varfër i ngjyrave, kur ngjyrat mezi dallohen apo janë shumë të pakta.
o Përdorimi i përshtatshëm apo i pazakontë. Është fjala për një përputhje mes ngjyrës së përdorur në vizatim dhe sesi gjendet ajo në realitet.
o Preferencë në përdorimin e një ngjyre të caktuar.
