Sa herë nuk arrijmë të kujtojmë se ku i vendosim çelësat, harrojmë një takim ose harrojmë të shkojmë të mbledhim rrobat në tel dhe fajësojmë stresin? Tani e tutje, kemi shkencën në anën tonë: tensioni i tepërt, në fakt, me të vërtetë mund të “luajë truke” në mendje, duke shkaktuar humbje të kujtesës të paktën tek gratë e moshës së mesme. Konfirmimi vjen nga një studim i kryer nga një ekip studiuesish amerikanë, nga Johns Hopkins Medicine në Baltimore, sipas të cilit gratë që në moshën e rritur përjetojnë përvoja të vazhdueshme stresuese, rrezikojnë më shumë të pësojnë një rënie të aftësive njohëse më vonë gjatë viteve.
Një studim mbi një sasi të madhe të dhënash
Autorët analizuan të dhënat e 909 të rriturve: prej të cilëve 63% ishin gra. Të gjithë kishin marrë pjesë në një studim mbi çrregullimet psikiatrike që zgjati mbi 20 vjet. Gjatë hulumtimit ata kishin kryer disa vizita dhe kontrolle.
Trauma dhe stresi
Në veçanti, ata ishin përfshirë në katër takime: një në kohën e regjistrimit, një në 1982, një midis viteve 1993 dhe 1996 dhe në periudhën 2003-2004. Gjatë vizitës së tretë, kur mosha mesatare ishte 47 vjeç, autorët pyetën pjesëmarrësit nëse ata kishin përjetuar përvoja traumatike në vitin e kaluar, të tilla si një sulm grabitjeje ose përdhunim, dëshmitarë të një fatkeqësie natyrore, ose përjetuan stres të rëndë, të tillë si divorci ose vdekja e një të dashuri. 22% e burrave dhe 23% e grave kishin pasur një episod traumatik ose ishin përfshirë në një katastrofë, ndërsa 47% e burrave dhe 50% e grave kishin përjetuar stres të madh.
Testet mnemonike
Për më tepër, gjatë takimit të tretë dhe të katërt vullnetarët iu nënshtruan testeve mnemonike: ekspertët u kishin kërkuar atyre të mbanin mend 20 fjalë që i kishin shqiptuar me zë, menjëherë pasi i dëgjuan dhe pas njëzet minutash, dhe më pas i identifikuan me njëzet fjalë. Në vizitën e tretë, mesatarisht, njerëzit kujtuan tetë menjëherë pas i dëgjuan, gjashtë pas njëzet minutash dhe identifikuan 15 në listë. Në vizitën e katërt, megjithatë, fjalët e kujtuara menjëherë pas testit ishin shtatë, ato pas pushimit gjashtë dhe ato në listën 14.
Nivelet e ndryshuara të hormoneve
Duke analizuar të gjitha të dhënat në dispozicion të tyre, autorët e studimit të ri zbuluan se gratë që nuk kishin përjetuar ngjarje stresuese, në takimin e katërt ishin në gjendje të mbanin mend mesatarisht gjysmë fjale më pak se në vizitën e tretë. Gratë me një ose më shumë situata stresuese, nga ana tjetër, kujtuan mesatarisht një fjalë më pak në vizitën e katërt sesa në vizitën e mëparshme. Ekspertët llogaritën se aftësia për të njohur fjalët gjatë vizitës së tretë u ul mesatarisht me 1.7 fjalë për gratë me të paktën një faktor stresues dhe 1.2 fjalë më pak për gratë pa ngjarje stresuese. Sidoqoftë, asnjë lidhje me ngjarjet traumatike nuk u shfaq.
Kujdes nga tensionet e zgjatura
“Një përgjigje normale ndaj stresit shkakton një rritje të përkohshme të niveleve të hormoneve siç është kortizoni dhe kur të përfundojë, ato kthehen në vlerat e tyre të mëparshme. Por me gjendje stresi të përsëritur, ose me një ndjeshmëri më të madhe ndaj stresit, trupi grumbullon një përgjigje hormonale të rritur dhe të zgjatur që kërkon më shumë kohë për t’u kthyer. Nëse këto nivele mbeten të larta, pasojat për hipokampusin, rajonin e trurit në të cilin përpunohet kujtesa, nuk janë pozitive”, shpjeguan studiuesit.
