Pse janë adoleshentët kaq të ndjeshëm ndaj varësisë? Nga Eduart Tafa, psikolog

Çdo ditë, qindra adoleshentë fillojnë drogë dhe alkool në jetën e tyre në moshën 12-14 vjeç. Çdo vit, miliona adoleshentë diagnostikohen me një çrregullim të përdorimit të substancave, dhe natyrisht, shumë prej nesh kanë probleme të mbledhin mendjen rreth këtij realiteti tronditës. Në fillim, ne thjesht mund të fajësojmë moshën e tyre. Ata jane te rinj, ata po veprojnë, ata ende nuk mund të marrin vendime racionale. Ata janë thjesht adoleshentë, duke eksperimentuar, duke u përpjekur të pretendojnë një status shoqëror midis bashkëmoshatarëve të tyre. Ne fajësojmë turmën me të cilën janë, impulset e tyre, dhe ndonjëherë edhe veten tonë, pa e kuptuar me të vërtetë se pse ky fakt është kaq i vështirë. Ju jeni gjithashtu një pjesë e këtij procesi , si të rritur, si prindër, si edukatorë dhe si profesionistë të varësisë. Adoleshentët sot shpesh zhyten në një stereotip të caktuar, dhe nuk merren aq seriozisht sa duhet, pavarësisht nga faktet qe varesite jane shume te rezikshme per shendetin dhe jeten e tyre. Megjithatë të rriturit, dhe veçanërisht prindërit, duhet t’i marrin më seriozisht, truri i adoleshentëve, si rjedhojë e mjediseve familjare, shoqerive, mediave sociale po ndikohet fuqimisht çdo ditë, si biologjikisht ashtu edhe mjedisor. Eshtë e rëndësishme që ne të ndikojmë, te bejme dhe ndihmojme më mire dhe me teper per ta.

Pse adoleshentët janë kaq të ndjeshëm ndaj varësisë nga droga apo substancat ?
Sipas te dhenave statistikore, nëntë nga dhjetë njerëz me varësi nga substancat fillojnë fillimisht të përdorin para se të mbushin eende 18 vjeç. Në fakt, abuzimi i substancave para moshës 15 vjeç mund ta bëjë një person 6.5 herë më të mundshëm për të zhvilluar një çrregullim të plotë të përdorimit të substancave në fund të jetës. Eshtë zhgënjyese dhe është zemërthyer, të shohësh adoleshentë sot që thjesht hedhin potencialin e tyre përballë drogës. Ne shpesh i shohim adoleshentët si të papërgjegjshëm ose të papjekur pa e njohur se ekziston pothuajse gjithmonë një shpjegim biologjik ose kimik pas sjelljes së tyre. Gjatë viteve të adoleshencës, truri pëson ndryshime të ndryshme. Ajo po zhvillon, “ri-instalon”, dhe në fund të fundit po përgatit një adoleshent që të largohet nga shtëpia dhe të bëhet i pavarur. Por kjo është një punë në progres. Truri nuk piqet plotësisht deri në moshën 25 vjeç, të paktën. Dhe ndërsa ndodh ky ri-modelim, adoleshentët njëkohësisht bëhen të ndjeshëm ndaj rreziqeve të caktuara si varësia. Gjatë viteve tona para adoleshencës, zona e trurit më përgjegjëse për arsyetimin rritet jashtëzakonisht shumë. Sidoqoftë, kjo rritje shkurtohet ndërsa arrijmë adoleshencën, duke e bërë lëvoren paraballore (pjesa që kontrollon aftësinë tonë për të marrë vendime të menduara, të përgjegjshme) më pak aktive gjatë moshës së rritur. Vitet e adoleshencës së një personi, si rezultat, shpesh përfshijnë më shumë rrezikun, ato bëhen periudha në jetë në të cilën një person rritet impulsiv, sillet keq dhe eksperimenton jashtë kufijve të tyre dikur të vendosur. Jo domosdoshmërisht adoleshentët synojnë vërtet këtë sjellje të rrezikshme. Përkundrazi, është truri i tyre që u thotë atyre se pasojat nuk kanë rëndësi domosdoshmërisht. Adoleshentët, në të vërtetë, nuk kanë kontroll të plotë mbi impulset e tyre dhe kjo i vë ata në një rrezik në rritje për të marrë vendime të dobëta, duke paraqitur një kërcënim të madh për varësinë e hershme të drogës dhe alkoolit.

Varësia nga droga është një sëmundje kronike e trurit që është karakterizuar prej kohësh me sjellje impulsive, të pakontrollueshme dhe përfshirjen e vazhdueshme të një individi me abuzimin e substancave, pavarësisht nga çdo pasojë negative (e ngjashme me mendësinë e adoleshentëve). Eshtë një sëmundje e trurit në atë që ilaçet fjalë për fjalë ndryshojnë strukturën dhe funksionin e trurit të një personi gjatë përdorimit të zgjatur. Droga e abuzimit fizikisht krijon një seri ndryshimesh në trurin e një personi, duke filluar me njohjen e kënaqësisë dhe duke përfunduar me një përpjekje të detyrueshme për të kërkuar dhe përsëri përdorimin e drogës. Ai, jo vetëm që ndryshon trurin, por ndryshon plotësisht edhe një person. Abuzimi me droge vepron shpejt pasi të hyjë në trupin e njeriut. Ata krijojnë një qark direkt në sistemin e shpërblimit të trurit dhe i japin përdoruesit “të lartë” të tij. Pas përdorimit të drogës, truri është i përmbytur me dopaminë, një kimikat që prodhon efekte të mëdha euforike tek një individ. Kur merren, ilaçet mund të lëshojnë diku nga 2 deri në 10 herë sasinë e dopaminës në tru sesa bëjnë shpërblimet natyrore, të tilla si ngrënia dhe seksi. Truri krijon një kujtim të kësaj kënaqësie të shpejtë, formon një përgjigje të kushtëzuar dhe më tej e çon atë në përdorim të përsëritur dhe përsëri të marrë të njëjtën kënaqësi.
Në adoleshentë, nivelet e dopaminës janë vetëm fillestare, duke shpjeguar kështu mërzinë e tyre të vazhdueshme dhe nevojën për të provuar gjëra të reja. Kur e bëjnë këtë, sasia e dopaminës së lëshuar në trurin e tyre është në të vërtetë shumë më e lartë se ajo e të rriturve. Kombinoni këtë me përdorimin e përsëritur të drogës dhe faktin që adoleshentët janë tashmë të prirur për aventura dhe sjellje të rrezikshme dhe ju keni një recetë për varësi në të ardhmen. Ndërsa ne duhet të vazhdojmë ta shikojmë varësinë si një sëmundje e trurit, ne gjithashtu duhet ta konsiderojmë atë një formë të të mësuarit në kuptimin që ngulit vërtet trurin e adoleshentit. Për shkak se truri i tyre nuk është plotësisht i zhvilluar dhe sepse ata nuk mund të arsyetojnë plotësisht vendimet e tyre, adoleshentët janë më të prirur të zhvillojnë një çrregullim të përdorimit të substancave dhe ta zhvillojnë atë shumë më shpejt sesa të rriturit. Kjo është e rëndësishme që adoleshentët ta kuptojnë – ato nuk janë të pathyeshme dhe pasojat e ekspozimit të hershëm mund të jenë ekstreme. Nëse dhe kur ndodh një varësi, ata mund të mos dëshirojnë ta pranojnë atë si një sëmundje. Ata mund të mos dinë si ta përballojnë atë në mes të miqve dhe familjeve, në një moshë kaq të re. Këtu hyjmë. Qëllimi ynë është të lehtësojmë një tranzicion për të rinjtë që kanë nevojë për trajtim të drogës dhe t’i ndihmojmë ata të kuptojnë se varësia e tyre mund të jetë e rrezikshme kur lihet pa mbikëqyrje.

Add Your Comment