Psikologjia e bestytnive; prej lemzës e deri tek ritualet që ndjellin ters. Nga Eduart Tafa, psikolog

Çfarë është të menduarit magjik?

Mendimi magjik eshte kur besimi se idetë, mendimet, veprimet, fjalët ose përdorimi i simboleve të një personi mund të ndikojnë në rrjedhën e ngjarjeve në botën reale dhe materiale. Mendimi magjik supozon një lidhje kauzale midis përvojës së brendshme, personale të një personi dhe botës fizike të jashtme. Shembuj përfshijnë besime se lëvizja e Diellit, Hënës dhe erës ose ndodhja e shiut mund të ndikohet nga mendimet e dikujt ose nga manipulimi i një lloji të përfaqësimit simbolik të këtyre fenomeneve fizike. Mendimi magjik nevoja për të besuar se shpresat dhe dëshirat e dikujt mund të kenë një efekt në mënyrën se si kthehet bota (ligji i karmes). Njerëzit priren të bëjnë lidhje midis të menduarit mistik dhe ngjarjeve në jetën reale, edhe kur nuk është e arsyeshme. Disa nga kjo janë të menduarit animist, besimi se e mbinatyrshmja është kudo dhe ka njëfarë fuqie mbi atë që ndodh në jetën e njerëzve. Ndonjëherë njerëzit kërkojnë kuptim në vende të çuditshme, sepse truri është krijuar për të marrë modele. Marrja e lidhjeve të tilla ndihmoi paraardhësit tanë të mbijetojnë atë që nuk e kuptuan plotësisht – për shembull, ata mësuan të mos hanin një kokrra të kuqe të caktuar ose ata do të vdisnin. Të shohësh modele gjithashtu jep një iluzion kontrolli, duke dhënë një ngushëllim duke eleminuar surprizat e padëshiruara. Fëmijët janë besimtarët kryesorë të njerëzimit, duke përqafuar fantazitë si miq imagjinarë me një pasion. Sidoqoftë, ndërsa fëmijët rriten, ata largohen me lojën fantastike, por prapë i mbajnë supersticionet e tyre nën kontroll. Mendimi magjik shtrihet në idenë e “ngjitjes magjike”, ose duke kaluar magjinë së bashku. Prandaj arsyeja pse kaq shumë njerëz donin të preknin Nënë Terezën.

Pse njerëzit besojnë në të menduarit magjik?

Edhe pse nuk ka një përcaktim të vetëm të bestytnisë, në përgjithësi do të thotë një besim në forcat mbinatyrale, siç është fati, dëshira për të ndikuar në faktorë të paparashikueshëm dhe një nevojë për të zgjidhur pasigurinë.

Në këtë mënyrë atëherë, besimet dhe përvojat individuale nxisin bestytni, gjë që shpjegon pse ato janë përgjithësisht joracionale dhe shpesh kundërshtojnë mençurinë e dhe hulumtimet shkencore. Shumica e njerëzve kërkojnë kënaqësi. Njerezit shikojne kënaqësi të besojne në diçka joracionale. Racionaliteti është i ftohtë, pa marrëzi. Ndersa besimi magjik ju jep kontroll dhe siguri.

Eshtë një mënyrë e thjeshtë për të rritur ndjenjën që jeni në kontroll. Shumë nga bestytnitë tona burojnë nga frika e të panjohurës dhe mund të shihen si përpjekja jonë për të përballuar stresin që lidhet me të. Pavarësisht se jemi një specie mjaft inteligjente me trurin e zhvilluar mirë, ne nuk mund të duket se do të ndalemi së besuari në bestytnitë, duke u bindur me frikë prej tyre, dhe ndjehen të lehtësuar kur shfaqet një ogur i mirë. Për shembull: «Pëllumbi i ngritur mbi kokën time; tani, unë jam i pathyeshëm ”Besëtytnitë janë besime dhe praktika për të cilat duket se nuk ka ndonjë shpjegim racional.

Disa nga format e të menduarit magjik

Këtu janë disa mënyra se si njerëzit i mirëpresin misteriozët në jetën e tyre:
Besëtytni: Shumë kultura besojnë në bestytni. Për shembull ne Shqiperi kur tregojme nje ngjarje te rende apo nje semundje te rende ne levizim nga vendi si per ta larguar kete te “keqe” nga ne , kur teshtin nje person ne e marrim si te vertete fjalen qe jemi duke thene neve vete apo personi tjeter.

Lemza: kur dikush eshte me lemze ne permendim emra personash per te kuptuar nese ato po flasin per neve dhe presim qe lemza te pushoje dhe nese lemza pushon ne kemi identifikuar personin qe po na permend. Per mire apo per keq kjo mbetet mister.
Macja e zeze ju “ze rrugen”: Nese jeni duke kaluar rrugen ne kembe apo edhe me makine edhe ju kalon nje mace e zeze perpara jush , atehere ju duhet te ktheheni apo te ndryshoni drejtim sepse kjo tregon nje shenje shume te keqe qe mund te dergoje deri ne fatkeqsi.
E Marta e zeze: Mendohet se e marta eshte dita kur zoti krijoi te keqen, edhe sipas te vjeterve ne kete dite nuk duhet pastruar naten apo te benin pune te tjera.
Hudhra ne Xhep: Kur ne kemi nje gezim te madh (Fejese, Martese) kur kemi arritur suksese, fituar pozicione te rendesishme ne duhet te mbajme nje hudher ne xhep, dhe kjo duhet bere vetem qe most e na kape ndonje sy I lig dhe pastaj do na prishej begatia.
Prerja e thonjve gjatë natës: Me sa duket është fat i keq të shkurtoni gishtin ose këmbët e këmbëve pas errësirës, të paktën sipas besëtytnive.
Sinkroniteti: Një besim që, si rastësi, ngjarjet e jetës nuk janë të rastësishme, por janë të renditura thellësisht, duke u dhënë njerëzve ndjenjën se gjithçka ndodh për një arsye.
Ritualet: Këto praktika vendosen në shumë fusha. Përfaqësuesit e shitjeve mund të veshin një kostum “me fat” në një takim të rëndësishëm. Apo te perdorin te njejtat fraza komunikimi kur kane bere nje shitje, duke menduar qe do perseritet e njejta gje serish.
Efektet e placebo: Një pilulë sheqeri mund të sjellë rezultate të fuqishme medicinale. Studimet tregojnë se ekspozimi ndaj një trajtimi të “rreme” (pa njohuri) mund të lehtësojë dhimbjen dhe madje të forcojë imunitetin.

Add Your Comment